Den polske forfatteren Jacek Dehnel var invitert til Forfatterforeningens medlemsmøte for å holde et foredrag om ytringsfrihetsregresjonen som skjer i Polen nå under det nasjonalkonservative regjeringspartiet PiS (Lov og Rettferdighetspartiet). I den forbindelse valgte Dehnel ut to av sine skjønnlitterære tekster som på Forfatterforeningens oppdrag ble oversatt av den polsk-norske oversetteren Agnes Banach og opplest på polsk og norsk under medlemsmøtet.
Tekstene tematiserer blant annet homofili og religionskritikk og ble valgt ut med tanke på medlemsmøtets ytringsfrihetstematikk, for å illustrere hvilke typer skjønnlitteratur som er under sterkere og sterkere sensur i Polen nå.
Med forfatter Dehnel og oversetter Banachs tillatelse publiserer vi her tekstene på vår nettside.
www. gaydar.pl
I.
Etter tre år i forhold logge seg på
her – nedtur. F. eks: en rakker
i finstas (Armani, Gucci, Patek),
stinn av gryn, på fattigmanns
vake; eller – en taper (vasker,
selger, postmann), som ved en feil
står i døren blasert og ser på
en sykt fet orgie. Så jeg blir stående
og kikke på dem som prøver å holde tårene tilbake
med sminken klint utover, til døden skiller oss ad,
og andre som kommer, knuller og stikker
sin vei (snø, sekk med bilde av hai på).
II.
En parade av kropper. Her også. Hårete mager
og muskuløse solariumsbrune rygger. Hule
unge brystkasser. Student avholds.
En kis fra Lidzbark venter på den rette.
Jeg sniffer sokka dine – bilde vedlagt, feit
blond med briller. Passende unge menn.
Og under alt dette en underjordisk elv
av interiører: billige blondegardiner
pledd på armlener, mønstrede tapeter
til høyre for ereksjonen en plakat med Annie Lennox,
til venstre – en gullpokal til vinneren.
Liker: vanlig sex, underdanige, piss, vold.
Og elven renner dypere og oppløser løss
får profilene og reglene til å springe lekk,
den risler at det finnes folk, med hus og dyr
og at det ikke betyr noe: verken magen,
gardinen, chatten eller e-posten. For under
renner en annen elv, den dypeste, i taushet.
Warszawa, 13. juli 2006
Sebastiano del Piombo, Kristus vekker til live Lasarus
Mange gledet seg da jeg ble vekket til live. Men jeg stinket fortsatt. Ikke noe å gjøre ved det – når noen vekker deg til live, krangler du ikke om bagateller. Jeg fikk tilbake oliventrær og skyer, en rustrød skygge i nisjen i muren, den dype rautingen fra kyrne på vei til vannhullet, smaken av brød og melk, og stekt kjøtt, grusens og bandasjenes ruhet, men jeg stinket fortsatt.
Til å begynne med kom det gjester som ville veksle noen ord, ta på kroppen min, kjenne at den var varm, og, mens de dekket nesen med ermet, spørre om jeg ikke hadde møtt deres mor, far, onkel, barn, fetter Nehemja eller bestemor, som hadde gravd ned en krukke med mynter og aldri rakk å fortelle noen hvor. Men så falmet miraklets glans, og jeg stinket fortsatt.
Maria sa til meg: Lasarus, Lasarus, du er Herrens store mirakel, la oss grunne over dette mysteriet, la oss be, men hver for oss, på hvert vårt rom. Marta sa til meg: Lasarus, Lasarus, jeg skal bake yndlingskaken din med svartkummen og lage kapun med safran, men spis alene, på ditt eget rom. Da jeg sint svarte: jeg ba ikke om å bli vekket til live, svarte de: Lasarus, Lasarus, det var stygt sagt. De svarte: Lasarus, Lasarus, du spotter Gud. Og gikk tilbake til rommene sine.
Så bygget de et kammer i hagen og ba meg om å flytte dit, så jeg ikke skulle bo for nært kjøkkenet. De kalte det et gravkammer – først seg i mellom, på spøk, men senere rett opp i ansiktet på meg. De gikk ut i hagen og ropte: Lasarus, Lasarus, middagen står foran inngangen til gravkammeret. Til slutt murte de igjen inngangen og ga meg mat gjennom et lite vindu.
På sine eldre dager sa de: hva fikk oss til å invitere den kvakksalveren hit!
På sine eldre dager sa de: vi var unge og dumme.
London – Warszawa, 2-3. juli 2012
Her er tekstene i polsk originalform:
www.gaydar.pl
I.
Po trzech latach udanej miłości logować
się tutaj – co za afront. Dla jednych: gagatek
w ślubnym wdzianku (Armani, Gucci, Kielman, Patek),
z portfelem pełnym szczęścia, wchodzący na stypę
u biedaków; dla drugich – jakiś brzydal (sprzątacz,
akwizytor, listonosz), który przez pomyłkę
staje w progu i patrzy ze znudzoną miną
na zajefajną orgię. Więc staję i patrzę,
na jednych i na drugich: tych z tłumionym płaczem
i rozmazanym tuszem, co raz i na wieki,
i tych, którzy przyjadą, przelecą, zawiną
się z powrotem (śnieg, plecak, na plecaku rekin).
II.
Parada ciał. Jak wszędzie. Owłosione brzuchy,
i umięśnione plecy po solarium. Chude
klatki licealistów. Niepijący student.
Kolo z Lidzbarka czeka na swojego księcia.
Wyniucham twoje soxy – fotka, na niej gruby
blondynek w okularkach. A każdy do wzięcia.
A pod tym wszystkim płynie jak podziemna rzeka
sekwencja wnętrz: firany z fabrycznej koronki,
narzuty na fotelach, tapetowe wzorki,
na prawo od erekcji plakat z Annie Lennox,
na lewo – złoty puchar za zdobycie miejsca.
Lubię: seks tradycyjny, uległość, piss, przemoc.
A rzeka płynie głębiej i rozpuszcza less,
przecieka przez profile i reguły gry,
i szemrze, że są ludzie, ich domy i psy
i że nic nie wynika z tego, że jest brzuch,
firana, gg, email. Bo pod wszystkim jest
inna rzeka, najgłębsza, i płynie bez słów.
Warszawa, 13. VII. 2006
Sebastiano del Piombo, Wskrzeszenie Łazarza
Było z mojego wskrzeszenia wiele radości. Ale śmierdzieć nie przestałem. Co robić – jak ktoś cię przywraca do życia, nie wykłócasz się o drobiazgi. Więc znów miałem drzewa oliwne i chmury, i rdzawy cień w załomach murów, niskie muczenie krów pędzonych do wodopoju, smak chleba i mleka, i smażonego mięsa, szorstkość żwiru i bandaży, ale śmierdzieć nie przestałem.
Z początku przychodzili goście, którzy chcieli ze mną zamienić słowo, dotknąć ciała, że ciepłe, i, zasłaniając nos rękawem, zapytać czy tam nie spotkałem ich matki, ojca, stryja, dziecka, kuzyna Nehemiasza, babki, która gdzieś zakopała garnczek monet i nikomu nie zdążyła powiedzieć
gdzie. Ale potem sława cudu przygasła, a ja śmierdzieć nie przestałem.
Mówiła mi Maria: Łazarzu, Łazarzu, jesteś wielkim cudem Pana, kontemplujmy tę tajemnicę, módlmy się, ale każde w cichości swojego pokoju. Mówiła mi Marta: Łazarzu, Łazarzu, tak, upiekę ci twój ulubiony placek z czarnuszką i przyrządzę kapłona z szafranem, ale zjedz w cichości swojego pokoju. Kiedy rzucałem im w złości: nie prosiłem się z powrotem na ten świat, odpowiadały: Łazarzu, Łazarzu, jak nieładnie. Odpowiadały: Łazarzu, Łazarzu, bluźnisz. I wracały do swoich pokojów.
Potem wybudowały izbę w ogrodzie i kazały mi się do niej przenieść, żebym nie mieszkał zbyt blisko kuchni. Nazywały ją grobowcem – najpierw między sobą, w żartach, potem nie kryły się z tym i przede mną. Wychodziły do ogrodu i krzyczały: Łazarzu, Łazarzu, zostawiłyśmy ci obiad przed bramą grobowca. Wreszcie kazały zamurować wejście i podawały mi jedzenie przez małe okienko.
Na starość mówiły: co nas podkusiło, żeby zapraszać do domu tego szarlatana!
Na starość mówiły: byłyśmy młode i głupie.
Londyn-Warszawa, 2-3 VII 2012