Om å skrive, heilt uforstyrra - Den norske Forfatterforening

Frykta for å opphøyre, det eg såg
i forbifarten
får meg til å dokumentere
skrive ned, fotografere, skissere
stå framfor spegelen

leite etter
det i meg
som er tapt.

(Frå Der vi gøymer løyndomar, Gyldendal (2014))

I 2011 fekk kollega Rune F. Hjemås og underteiknande den takksame oppgåva å redigere tekstar for jubileumsantologien til Trafo.no. Universitetet i Agder ville då at vi skulle lese alt som var lagra av tekstar i denne kunstdatabanken, og velje ut dei beste. Charlotte Riise var ein av dei som hadde levert jamnt godt til Trafo.no. Ein av hennar tekstar var med i antologien. Den heile debuten, den som forfattar av Eg treng tid til å sakna deg, kom året etter, etter eitt år som student ved Skrivekunstakademiet. Ein av medelevane var Arild Rossebø. Han fekk eg intervjue for ein annan antologi, ein som handla om bokhyllene til folk. Riises bok lå endåtil på nattbordet til Rossebø. Rossebø meinte at han hadde påpeikt ein del klisjear hos Riise i studenttida.

– Brukte du mange klisjear?

– Haha, åååå, no må eg le! Ja, Arild syntes eg skreiv mange klisjear. Kanskje gjorde eg det, byrjar Riise, og fortel om vendepunktet:

– Det skjedde mykje med tekstane mine da eg begynte å skrive ut, slutta å skrive berre for meg. Når eg måtte tenke på ein eventuell lesar. Dessutan fekk eg eit behov for å renske vekk, ikkje vere så uttalt alltid. Men eg trur også at ein må skrive dritt før ein kan skrive bra, og da skriv ein jo gjerne klisjear. Eg gjer det sikkert framleis, seier Riise, og legg til. No skal det seiast at Arild var ein streng poesilesar. Det er beste sorten, det!

Riise er fødd i Ålesund på Sunnmøre i 1987. I barnehagen liker ho å sitje for seg sjølv og "lese", som ho kallar det å bla i bøker. Ved byrjinga av barneskulen vitjar klassen biblioteket. No byrjar Riise å låne og lese alt ho kjem over, på norsk og engelsk. Far til bestevenninna hennar køyrer ho og venninna til biblioteket ein heil sommar. Dei låner bøker, ligg på verandaen, og les og les.

– Eg kan ikkje hugse om vi snakka om bøkene etterpå, men var liksom ein veldig naturleg ting å gjere, utan at vi bevisst bestemte det sånn, å skulle ha ein slags lesefellesskap.

Fellesskapet

Trafo.no er eit slags skrive – og skapefellesskap. Der fekk du vegleiing frå Arne Berggren. Korleis inspirerte han deg?
– Arne Berggren var mentor på Trafo i ein periode da eg var aktiv. Eg la ut nokre tekstar som han seinare kommenterte: Gjorde eg noko aktivt med tekstane mine, som å sende dei til forlag? For det syntes han eg burde. Og ei oppmuntring som det kom veldig godt tima for min del; eg hadde begynt å tenke litt annleis om skriving. Hadde begynt å oppdage at eg det tolmodet eg mangla i musikken, det hadde eg i skrivinga. Eg hadde liksom ikkje tenkt på skriving som eit yrke for meg før, skriving var berre alltid der, men det var jo nettopp det. Det å skrive hadde fått lov til å eksistere heilt uforstyrra frå alt anna. Så da Arne Berggren skreiv så mykje fint til meg på Trafo, bestemte eg meg endeleg for å søke Skrivekunstakademiet, berre for å finne ut om det faktisk var noko meir der, for å få tid til å vere produktiv. Heldigvis vart det sånn og!

Gatene og brusteinen, dei små trehusa,
eg stoppar opp og ser inn i
nokon si stue, inn i
refleksjonen av nokon utydeleg.
Eg hugsar det tok år
før eg gjekk meg vill i denne byen: Eg gjekk
alltid den same vegen heim, gjekk aldri
ut av meg sjølv.

(Frå Der vi gøymer løyndomar, s. 18)

Etter studiar i Bergen, flytta attende til Vartdal, der ho bur med mann og ein nyfødd son, Sjur. Vartdal er naturskjønt, men ikkje det mest føreseielege valet av buplass. Korleis endte Riise der?

– Vardal er veldig fint, men veldig grisegrendt. Eg lurer av og til på kva eg gjer her, for det er frykteleg isolert, særleg for meg som ikkje har lappen. Om ein ser vekk i frå ei heilt uvant fred til å skrive, så er eg her på grunn av ein mann. Det høyrest altoppofrande ut. Men det er ikkje det, altså. Eg møtte ein mann, og denne mannen har arva eit hus og da bur vi her, med kontor og utsikt og det heile, litt avskjerma frå resten av verda.

– Om eg ikkje hugsar feil, så kunne livet på Skrivekunstakademiet vere intenst. Fantest det noko slikt som ein vanleg dag – frå det året?

– Å, eg saknar Bergen da. Og på mange måtar saknar eg Skrivekunstakademiet; eg skreiv så himla mykje det året, aldri har eg vore så produktiv som da, seier Riise, og legg til:

– Men ein blir lei av det og, til slutt skriv ein berre for dei 15 som sit i det rommet kvar veke. Eg trur ikkje eg hadde noko 'vanleg' dag medan eg gjekk der, men det var mykje skriving. Og festing. Og eit heilt unikt miljø.

Her skal nokon bu, i huset
der berre stemmene er att.

Eg sit i huset med kjensla
av at det har vore audsleg. Veggane
luktar grønsåpe, kjøkenet er lufta ut.
Vi skura

livet av golvplankane, vi skura
kroppane, vi skura huda vår rå.
Mista vi vår skuld?

(Frå Eg treng tid til å sakna deg, Gyldendal (2012))